Theo lời của Viện Quốc gia về Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ, đột quỵ là một “cơn tấn công não bộ.” Điều khiến đột quỵ trở nên đáng sợ chính là tốc độ mà nó gây tổn thương vĩnh viễn cho não khi oxy không còn được cung cấp để duy trì các chức năng não, khiến thời gian trở thành một nguồn tài nguyên vô cùng quý giá trong những tình huống này.
Để tiết kiệm thời gian trong điều trị đột quỵ, một phương pháp y tế từ xa mới có tên là y học đột quỵ từ xa (telestroke) đã trở thành một trong những mô hình thành công nhất của y học từ xa, giúp cung cấp điều trị khẩn cấp cho bệnh nhân kịp thời. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu tổng quan về cách thức hoạt động của y học đột quỵ từ xa và bàn luận về một số ưu điểm và ứng dụng thực tế của nó.

Mô hình y học đột quỵ từ xa
, hay còn gọi là telemedicine điều trị đột quỵ, được Mayo Clinic định nghĩa là việc điều trị đột quỵ từ một địa điểm xa. Bệnh nhân tại địa điểm gốc sẽ được các chuyên gia đột quỵ từ một địa điểm khác điều trị thông qua các thiết bị viễn thông như camera y tế độ phân giải cao, màn hình y tế, hệ thống kết nối internet và truyền hình ảnh kỹ thuật số, phần mềm hội nghị truyền hình, điện thoại thông minh/máy tính bảng, và đôi khi còn sử dụng cả robot từ xa. Điều này cho phép các chuyên gia đột quỵ từ xa quan sát tình trạng thực tế của bệnh nhân theo thời gian thực để đưa ra đánh giá và chẩn đoán chính xác.

Dưới đây là quy trình cơ bản của y học đột quỵ từ xa:

1. Khám chẩn đoán / Thần kinh: Các nhân viên y tế tại địa điểm gốc thường bắt đầu với các xét nghiệm hình ảnh và chẩn đoán thông qua camera y tế từ xa theo dõi chuyển động mắt và hình ảnh kỹ thuật số như chụp CT, nhằm giúp đội ngũ đột quỵ tại địa điểm từ xa xác định loại đột quỵ, lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, đồng thời hướng dẫn nhân viên y tế thông qua phiên họp hội chẩn trực tuyến. Nhóm chuyên gia thường bao gồm các bác sĩ thần kinh, bác sĩ X-quang và có thể cả bác sĩ phẫu thuật thần kinh, tất cả đều đóng góp chuyên môn trong trường hợp xảy ra đột quỵ.
2. Điều trị: Nếu địa điểm gốc có đủ nhân lực và thiết bị để tiến hành điều trị, quá trình điều trị có thể bắt đầu ngay lập tức. Đối với đột quỵ do thiếu máu cục bộ, bệnh nhân thường được điều trị bằng liệu pháp tiêu huyết khối nếu đến viện trong khoảng thời gian điều trị 4,5 giờ đầu tiên. Các quyết định liên quan đến can thiệp sâu hơn như lấy huyết khối cơ học cũng được đưa ra trong giai đoạn này. Trong trường hợp đột quỵ xuất huyết, việc cầm máu trong não là ưu tiên hàng đầu, đôi khi cần đến phẫu thuật.
3. Theo dõi liên tục, chăm sóc và phục hồi chức năng: Bệnh nhân sẽ được theo dõi liên tục tại đơn vị đột quỵ hoặc ICU, giúp nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân liên tục và thực hiện giám sát từ xa cũng như lập kế hoạch phục hồi chức năng. Sau đó, quá trình phục hồi có thể tiếp tục thông qua phục hồi chức năng từ xa (telerehabilitation), giúp tăng khả năng tiếp cận dịch vụ phục hồi cho bệnh nhân. Quá trình giám sát này cũng có thể được thực hiện từ xa.

Tại sao các nhân viên y tế nên tích hợp y học đột quỵ từ xa vào quy trình điều trị đột quỵ? Những lý do thuyết phục nhất là để tiết kiệm thời gian và tăng khả năng tiếp cận của bệnh nhân đối với việc phòng ngừa, điều trị và phục hồi chức năng sau đột quỵ.

• Rút ngắn thời gian tiếp cận điều tr: Không nghi ngờ gì nữa, điểm khác biệt lớn nhất giữa y học đột quỵ từ xa và phương pháp điều trị đột quỵ truyền thống chính là thời gian bắt đầu điều trị. Y học đột quỵ từ xa có thể được triển khai sớm hơn nhiều so với phương pháp truyền thống, giảm đáng kể nguy cơ tử vong và mang lại kết quả điều trị tích cực hơn cho bệnh nhân nhờ vào can thiệp nhanh chóng.
• Tăng khả năng tiếp cận phòng ngừa, điều trị và phục hồi chức năng: Những người sống ở các khu vực không phải đô thị — chẳng hạn như người cao tuổi, cư dân nông thôn, người bản địa hoặc người có thu nhập thấp — thường gặp nhiều khó khăn hơn khi phải di chuyển quãng đường xa để được điều trị đột quỵ. Với y học đột quỵ từ xa, các nhóm đối tượng này có thể tiếp cận dễ dàng hơn với các chuyên gia điều trị đột quỵ. Việc phòng ngừa đột quỵ và phục hồi chức năng từ xa (telerehabilitation) cũng trở nên thuận tiện hơn cho bệnh nhân, vì họ có thể thực hiện tại nơi gần nhà hoặc thậm chí ngay tại nhà.
• Giảm chi phí: Vì điều trị nội trú và phục hồi chức năng có chi phí rất cao, các bệnh viện có thể tận dụng mạng lưới y học đột quỵ từ xa. Theo nghiên cứu, phương pháp này có thể giúp bệnh viện tiết kiệm hơn 350.000 USD mỗi năm và 2.227 USD chi phí cho mỗi bệnh nhân tại các viện dưỡng lão.
  
  

Y học đột quỵ từ xa đang nổi lên như một lực lượng chuyển đổi trong điều trị đột quỵ, thu hẹp khoảng cách giữa bệnh nhân và dịch vụ chăm sóc chuyên khoa bất kể rào cản về địa lý. Bằng cách tận dụng công nghệ để hỗ trợ chẩn đoán và can thiệp, phương pháp này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian quý giá mà còn mở rộng phạm vi tiếp cận của các chuyên gia điều trị đột quỵ đến những cộng đồng trước đây chưa được phục vụ đầy đủ.

Chăm sóc đột quỵ từ xa ở vùng nông thôn

Chăm sóc đột quỵ từ xa ở vùng nông thôn
Y học đột quỵ từ xa, khác với phương pháp điều trị đột quỵ truyền thống, sử dụng công nghệ và các công cụ truyền thông để kết nối các chuyên gia từ xa hỗ trợ chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân tại địa phương mắc các vấn đề về VTE hoặc đột quỵ. Sau khi các quy trình cấp cứu được thực hiện cho bệnh nhân, y học đột quỵ từ xa trong bối cảnh vùng nông thôn sẽ bắt đầu khi bệnh nhân đến địa điểm gốc, thường là một cơ sở y tế nhỏ như bệnh viện truy cập thiết yếu (CAH) ở Hoa Kỳ. Địa điểm gốc sẽ kết nối với địa điểm từ xa, thường là một bệnh viện lớn hơn ở đô thị như các bệnh viện tuyến cuối có trung tâm đột quỵ. Các chuyên gia thần kinh tại địa điểm từ xa sẽ hướng dẫn các nhân viên y tế tại địa điểm gốc trong việc chẩn đoán và điều trị. Họ có thể chia sẻ các quy trình lâm sàng từ bệnh viện của mình và hợp tác để xây dựng các hệ thống tùy chỉnh phù hợp với cơ sở y tế nông thôn.

Lợi ích

• Không cần thuê chuyên gia nội bộ: Trong chăm sóc đột quỵ truyền thống, bệnh viện cần có chuyên gia thần kinh tại chỗ. Với y học đột quỵ từ xa, bệnh viện vùng nông thôn không cần chi phí cho một chuyên gia tại chỗ mà vẫn nhận được lợi ích tương đương.
• Phân bổ nguồn lực tốt hơn: Bệnh viện nông thôn có thể sử dụng nguồn lực hạn chế vào các thiết bị đem lại hiệu quả cao nhất như thiết bị y tế thiết yếu được sử dụng thường xuyên (ví dụ hệ thống hình ảnh và truyền dữ liệu kỹ thuật số, điện thoại thông minh và máy tính bảng), và thiết bị y tế từ xa (như camera telehealth đạt chuẩn y tế và phần mềm hoặc xe đẩy telehealth) để điều trị chuyên sâu hơn.
• Thời gian chờ đợi và chuyển viện tối thiểu: Trong trường hợp cơ sở y tế vùng nông thôn không thể xử lý được, bệnh nhân có thể được chuyển viện an toàn dưới sự hướng dẫn và giám sát của chuyên gia từ xa đến bệnh viện lớn hơn khi cần thiết. Điều này giảm thiểu thời gian bệnh nhân phải chờ đợi không có giám sát và cải thiện đáng kể khả năng phục hồi của bệnh nhân đột quỵ.

Chăm sóc đột quỵ từ xa ở khu vực thành thị

Mặc dù chăm sóc đột quỵ từ xa thường được áp dụng tại các vùng nông thôn, các bệnh viện lớn tại thành phố cũng có thể sử dụng mô hình này để cải thiện kết quả điều trị, càng sớm càng tốt — ví dụ như trong xe cứu thương. Trong trường hợp này, địa điểm gốc là nơi có bệnh nhân và nhân viên y tế cấp cứu, còn địa điểm từ xa là bệnh viện lớn ở thành thị.

Nếu một bệnh viện thành phố triển khai đơn vị đột quỵ lưu động trong xe cứu thương, thì có thể tiến hành điều trị chất lượng cao ngay từ đầu thay vì chỉ theo dõi các chỉ số sinh tồn của bệnh nhân. Các chuyên gia thần kinh từ xa có thể hướng dẫn các nhân viên y tế cấp cứu trong việc chẩn đoán và điều trị.

Nếu một bệnh viện thiết lập mô hình y học đột quỵ từ xa giữa trung tâm chăm sóc khẩn cấp và bác sĩ thần kinh, thì điều trị chất lượng cao có thể được tiến hành sớm hơn, mang lại kết quả điều trị tốt hơn.

Lợi ích

• Thời gian điều trị sớm nhất có thể: Việc điều trị chuyên biệt cho đột quỵ có thể bắt đầu ngay khi nhân viên y tế cấp cứu đến nơi bệnh nhân gặp nạn. Thời điểm điều trị là một trong những yếu tố quyết định quan trọng đến khả năng phục hồi của bệnh nhân sau đột quỵ.

Y học đột quỵ từ xa nổi lên như một lực lượng đổi mới trong điều trị đột quỵ, thu hẹp khoảng cách giữa bệnh nhân và chăm sóc chuyên khoa bất chấp giới hạn về địa lý. Bằng cách tận dụng công nghệ để hỗ trợ chẩn đoán và can thiệp, y học đột quỵ từ xa không chỉ giúp tiết kiệm thời gian quý báu mà còn mở rộng phạm vi tiếp cận của các chuyên gia đột quỵ đến những cộng đồng trước đây chưa được phục vụ đầy đủ, đồng thời tiết kiệm thời gian điều trị quan trọng.

Tìm hiểu cách Giải pháp Chăm sóc Sức khỏe Kết nối của AVer mang lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan và góp phần vào tương lai của Y học Đột quỵ Từ xa.

• National Institute of Neurological Disorders and Stroke. Stroke Overview. 2024.
• Mayo Foundation for Medical Education and Research (MFMER). Telestroke (stroke telemedicine). 2023.